Przemoc psychiczną można porównać do cichego zabójcy.
Oprawca działa podstępnie, tak by nie było widać śladów zbrodni. Ofiara przemocy psychicznej często nie zdaje sobie sprawy z tego, że ma do czynienia ze znęcaniem . Nie do końca także wiadomo, jak udowodnić znęcanie psychiczne, którego ślady nie są widoczne „gołym okiem”. Tylko w 2017 r. odnotowano ponad 77 tys. przypadków przemocy psychicznej, podczas gdy fizycznej - prawie 60 tys., seksualnej - ponad 1,2 tys., ekonomicznej ponad 1,8 tys. W 2016 r. przemoc psychiczna także "dominowała", policja stwierdziła ponad 75 tys. takich przypadków.
CZYM JEST PRZEMOC PSYCHICZNA?
Według jednego z podręczników do psychologii, przemoc psychiczna jest taką formą interakcji z drugim człowiekiem, która sprawia, że czuje się on źle. Za przemoc psychiczną uznaje się: upokorzenia, wyzwiska, groźby, szantaże czy też manipulacje. Może być to również drwienie z drugiej osoby, pozbawianie jej zasobów (np. pieniędzy, samochodu, dostępu do Internetu), szerzenie kłamstw na jej temat, krytykowanie w obecności osób trzecich. Przemocą może być również odmawianie pomocy przy prowadzeniu domu, opiece nad dziećmi, izolowanie od rodziny i przyjaciół, śledzenie. Patologiczne jest także tkwienie w relacji, w której stale ktoś grozi nam odejściem. Z czasem zachowania te przybierają formę powracającą i nasilającą się. Przemoc psychiczna jest regularnym i intencjonalnym tyranizowaniem drugiej osoby. Często doprowadza ofiarę do załamania psychicznego, myśli samobójczych, depresji. Sprawca przemocy psychicznej ma bowiem najczęściej – poza domem – nienaganny wizerunek. Agresor bazuje na przekonaniu o swojej wyższości nad drugą stroną.
KTO NAJCZĘŚCIEJ PADA OFIARĄ PRZEMOCY PSYCHICZNEJ?
Przemoc psychiczna jest, niestety, dość częstym zjawiskiem. Dotknąć może wszystkich, niezależnie od płci, miejsca zamieszkania, statusu materialnego czy wykształcenia. Wielokrotnie słyszy się o psychicznym znęcaniu się nad dziećmi z powszechnie szanowanych rodzin, profesorskich. Jednak częściej narażone są osoby, które obserwowały swoich rodziców w podobnej roli, przyzwyczajone do złego traktowania, osoby z niską samooceną. To tzw. DDD – dorosłe dzieci dysfunkcji. Nie są przy tym wcale koniecznie osoby z rodzin tzw. patologicznych. Zachodzi ona nie tylko w relacjach partnerskich, może zaistnieć między rodzicami a dziećmi (i odwrotnie: między dziećmi a rodzicami, jeśli rodzice są starsi, a dzieci przejmują rolę głowy rodziny), między przełożonymi i pracownikami, między nauczycielami i uczniami itd.
SKUTKI ZNĘCANIA PSYCHICZNEGO
Choć przemoc psychiczna nie pozostawia fizycznych śladów, niesie poważne konsekwencje dla ofiary i jej otoczenia. Ofiary tej formy przemocy częściej popadają w depresję, tkwią w stanach lękowych, nierzadko podejmują próby samobójcze. Ich samoocena, poczucie własnej wartości, znacząco podupadają. Jeśli ofiarami przemocy psychicznej padają dzieci, odbić się to może na ich rozwoju emocjonalnym i intelektualnym.
W przypadku osób dorosłych znęcanie psychiczne daje skutki widoczne w zmianie ich zachowania. Ofiary przemocy psychicznej stają się wycofane, bierne, ciche. Za doświadczaną przemoc psychiczną obwiniają często same siebie, dochodząc do przekonania, że swoim zachowaniem zasłużyły na taką reakcję. W ten sposób tworzy się relacja przywiązania do oprawcy, a niekiedy próby ucieczki przed rzeczywistością w alkohol i inne używki. Często także oprawca widząc problem alkoholowy swojej ofiary, podsuwa jej alkohol, aby następnie rzucać niewybrednymi epitetami w jej stronę.
JAK UPORAĆ SIĘ Z PRZEMOCĄ I SKĄD ZASIĘGNĄĆ POMOCY?
Przede wszystkim należy zaakceptować fakt, że jest się ofiarą przemocy. Nie zaprzeczać temu. Można próbować ratować małżeństwo czy inną relację, w której doznaje się krzywdy. Jednak należy wyznaczyć sobie wyraźną granicę – kiedy powiemy STOP ratowaniu. Agresorzy bywają manipulatorami, łatwo zgubić siebie w kontakcie z taką osobą. Należy dbać o tzw. zaplecze społeczne, kontakty z zaufaną rodziną, przyjaciółmi. Jeśli to konieczne, udać się do psychologa, psychoterapeuty, a jeśli podejrzewamy u siebie depresję, zaburzenia lękowe lub mamy myśli samobójcze – do psychiatry.
Po pomoc warto zwrócić się do Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, czyli tzw. Niebieskiej Linii. Można udać się także do Ośrodka Interwencji Kryzysowej, schroniska, a w przypadkach mniej skrajnych do najbliższej Poradni Zdrowia Psychicznego.
Należy również dodać, iż według polskiego prawa przemoc psychiczna jest przestępstwem, co zostało wyrażone w art. 207 Kodeksu Karnego: „§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 1a. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 lub 1a połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1–2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.”
Nie bójmy się dochodzić swoich praw, zwracać się o pomoc. Wszakże chodzi o dobro najwyższe - nasze zdrowie i życie.
Tekst: K. Kiełpikowska
Foto: pixabay.com
