Bogaty program, obfity w pokazy i warsztaty poświęcone dziejom książki, kulturze piśmienniczej i historii Śląska Cieszyńskiego, przygotowała podczas ferii zimowych Książnica Cieszyńska.

W dniach od 17 do 27 stycznia, w Książnicy Cieszyńskiej odbywały się zajęcia, ilustrowane pokazami zabytkowych rękopisów i druków, wzbogacone multimedialnymi prezentacjami, oraz nauką praktycznego korzystania ze zbiorów biblioteki. W ostatni dzień ferii, uczestnicy wzięli udział w zajęciach z pokazu konserwacji starych ksiąg i dokumentów z elementami warsztatowymi. Spotkanie poprowadziła pani Łucja Brzeżycka, kierownik Działu Ochrony i Konserwacji Zbiorów Książnicy Cieszyńskiej.

Książnica Cieszyńska zajmuje się m.in. konserwacją starych ksiąg. Można tutaj zobaczyć najcenniejszy księgozbiór Leopolda Jana Szersznika, w skład którego wchodzą książki mające po kilka tysięcy lat. W bibliotece panuje podział na biblie, książki teologiczne, książki naukowe, księgi najstarsze itp. Biblioteka znajduje się w specjalnym, chronionym pomieszczeniu. Do Książnicy Cieszyńskiej bardzo często trafiają księgozbiory stare, które w Cieszynie były gromadzone przez różne instytucje, w różnych miejscach. Książnica Cieszyńska, w swoich zbiorach posiada także dokumenty XIX i XX wieczne, na przykład protokoły Rady Narodowej Śląska Cieszyńskiego, czy jedne z najstarszych egzemplarzy "Gwiazdki Cieszyńskiej", niegdyś pisma naukowego wydawanego w Cieszynie w latach 1851-1939.

Jak wyjaśniała pani Łucja Brzeżycka, Książnica cały czas pozyskuje nowe księgozbiory, które są związane ze Śląskiem. Z księgarni, od bibliofilów, historyków. Książki przekazują także parafie, czy ludzie przynoszący je w formie darowizny.

Jednym z najcenniejszych obiektów, należących do zbiorów Książnicy Cieszyńskiej, jest rękopiśmienny modlitewnik, pochodzący z XVII wieku. Tradycja mówi, że należał on do ostatniej księżniczki Piastowskiej, Elżbiety Lukrecji. Kartki w modlitewniku, wykonane są z papieru pergaminowego, dodatkowo przyozdobione w piękne ilustracje. Uczestnicy mieli okazję zobaczyć także "Mszał Wrocławski" z 1505 roku - najstarszy mszał wydrukowany w Polsce, który jest jedną z najcenniejszych polskich ksiąg liturgicznych, a także najstarszą zachowaną polską książkę kucharską. Jest nią Compendium ferculorum albo zebranie potraw, napisane przez Stanisława Czernieckiego, kuchmistrza wojewody krakowskiego Aleksandra Michała Lubomirskiego i wydane w Krakowie w 1682 roku.

Bogactwo zbiorów Książnicy Cieszyńskiej imponuje swoją różnorodnością. Ciekawostką może być fakt, że Książnica Cieszyńska otrzymała w depozycie archiwum Parafii św. Marii Magdaleny. Archiwum cały czas jest własnością parafii, jednak ze względu na odpowiednie warunki, archiwum przechowywane jest w Książnicy Cieszyńskiej.

Uczestnicy warsztatów mieli okazję zwiedzić m.in. pracownię introligatorską, w której przeprowadza się konserwację starych ksiąg, dokumentów. Pracownia dysponuje specjalnym systemem kontroli dla zbiorów specjalnych. Drogą radiową, co pięć minut wysyłany jest sygnał, jaka temperatura wilgotności panuje w magazynach. Dla książek gdzie rozwinął się grzyb, Książnica posiada specjalną komorę do dezynfekcji. Podczas pokazu uczestnicy mogli przeprowadzić proste prace konserwatorskie, przyjrzeć się pod mikroskopem szkodnikom niszczącym książki, a także uzyskać wiedzę na temat starych ksiąg, dokumentów, pamiątek rodzinnych. Prowadzące pokazały, jak w nowoczesny sposób uzupełnia się dziury w papierze, oraz jak oprawia się księgi starymi metodami.

Tekst i foto: Patryk Staroń