Kościół od początku swojego istnienia nierozerwalnie związany jest z zakonem Franciszkanów, którzy przybyli prawdopodobnie do miasta już w roku 1237. Po przybyciu do miasta korzystali z niewielkiego nieistniejącego dzisiaj kościoła Św. Piotra.
Własną świątynię wzniesiono dopiero w roku 1378, a pierwszy biskup miasta Erich Winsen poświecił go pod wezwaniem Św. Marii Magdaleny. Kościół został wybudowany w stylu gotyckim, w XVII wieku pożar jednak zniszczył budynek. Jak to ma zazwyczaj miejsce w takich sytuacjach, zdecydowano się na szybką odbudowę, rezygnując jednak ze stylu gotyckiego. Formę dzisiejszą zawdzięczamy w dużej mierze kolejnej przebudowie w wieku XVIII przy pomocy ówczesnego biskupa Hieronima Sierakowskiego. Również w dwudziestoleciu międzywojennym oraz po wojnie wykonywano remonty obiektu.Dzisiaj Kościół Franciszkanów jest jednym z łatwiej rozpoznawalnych symboli Przemyśla, często fotografowany, leżący w bezpośrednim sąsiedztwie Rynku. Rzucające się w oczy są trzy figury przed wejściem. Od lewej są to: Jan Duns Szkot (filozof, franciszkanin ), Maria oraz św. Idzi (święty żyjący w VII wieku, patron m.in. matek karmiących, jeden z ważniejszych świętych w średniowieczu). Autorem tych rzeźb jest prawdopodobnie Fabian Fesinger – architekt lwowski. Niestety nie wiele jest o nim informacji i przypisywanie tych rzeźb jego dłutu, może być nieprawdziwe.
Wnętrze jest naprawdę imponujące i warte obejrzenia. Ołtarz główny z rzeźbami Piotra Polejowskiego jest wyjątkowy. Rześby przy obrazie to Św. Piotr i Paweł, następne figury po lewej to Św. Jan Duns Szkot i po prawej stronie Św. Idzi, a rzeźby na skraju to personifikacje wiary (z lewej) i nadziei (z prawej). W centrum ołtarza obraz Matki Boskiej Niepokalanej z XVII wieku. W dniu ósmego grudnia 1760 r. uznano obraz za cudowny. Koronacji dokonał ks. biskup Dominik Piotr Karwosiecki ósmego września 1777 r. za zgodą ówczesnego papieża, Klemensa VIII. Sposób przedstawienia postaci jest rzadko spotykany. Matka trzymająca na ręku Dzieciątko stoi na półksiężycu. Wielokrotne renowacje przyczyniły się do zachowania go w dobrym stanie.
W nawach bocznych warte zobaczenia są dwa malowidła. W nawie lewej cud św. Wincentego, nawiązanie do zdarzenia uratowania miasta przed Tatarami w roku 1657 , natomiast w prawej nawie malowidło przedstawiające męczeńską śmierć Franciszkanów broniących miasta w roku 1495. W prezbiterium znajdują się dwa portrety fundatorów kościoła: po lewej biskupa Eryka z Winsen, a po prawej biskupa Wacława Sierakowskiego. Ostatnim elementem, na który chciałbym zwrócić uwagę to chór, widoczny w tylnej części kościoła z interesującą rzeźbą Dawida grającego na harfie oraz aniołów z różnymi instrumentami. Obecnie w przemyskim kościele franciszkanów trwają prace renowacyjne elewacji.
Tekst i foto: Marian Szpak
