Wincenty a Paulo urodził się dwudziestego czwartego kwietnia 1581 r., w miejscowości Pouy (w 1828 r. zmieniono tę nazwę na Saint-Vincent-de-Paul), we Francji. Pochodził z biednej chłopskiej rodziny. Był trzecim z sześciorga dzieci. Od najmłodszych lat Wincenty pomagał ojcu w pracy w gospodarstwie. Kiedy trochę podrósł został wysłany do miejscowości Dax, gdzie pobierał nauki u tamtejszych franciszkanów.
Dla biednego wieśniaka kapłaństwo było jedynym sposobem na wydostanie się z ubogiej wsi. W wieku piętnastu lat Wincenty otrzymał niższe święcenia. W 1600 roku został wyświęcony na kapłana. Kiedy jego nauka u franciszkanów dobiegła końca, ojciec Wincentego sprzedał parę wołów, żeby opłacić synowi studia w Tuluzie. Ksiądz Wincenty za wszelką cenę chciał zrobić karierę - uważał, że w ten sposób pomoże swojej rodzinie. Udało mu się zdobyć tytuł magistra teologii. Sądził, że ułatwi mu to nominację na proboszcza jakiejś bogatej parafii. Jego pragnienie zrobienia kariery było tak wielkie, że przez dłuższy czas ścigał człowieka, który sprzeniewierzył jego pieniądze. W ten sposób znalazł się na statku płynącym z Marsylii do Narbonne. Statek został porwany przez piratów, a pasażerowie wzięci do niewoli. W ten sposób Wincenty znalazł się jako niewolnik w północnej Afryce, wśród Muzułmanów. Wreszcie udało mu się powrócić do Francji. W latach 1608-1620 nastąpiły ogromne zmiany w życiu ks. Wincentego. Przebywał wtedy w Paryżu, gdzie spotykał wielu wyjątkowych ludzi (m. in. św. Franciszka Salezego, z którym połączyła go głęboka przyjaźń). Wincenty był też mianowany kapelanem królowej Margot (eks-żony królewskiej). Około roku 1611 Wincenty zrezygnował z funkcji kapelana królewskiego i objął probostwo w parafii Clichy-La Garenne. Była to podmiejska parafia, w której żyli przede wszystkim robotnicy i zieleniarze. Przed upływem roku kardynał de Berulle mianował ks. Wincentego wychowawcą dzieci rodziny de Gondi. Była to wpływowa, arystokratyczna rodzina - pan de Gondi był Generałem Galer Królewskich. Jednak i ta posługa nie była stworzona dla ks. Wincentego. W liście do kardynała napisał, że czuje w sobie wewnętrzne wymaganie Boże udania się na głęboką prowincję i oddania się służbie i nauczaniu prostych chłopów. Kardynał wyraził zgodę i mianował ks. Wincentego proboszczem parafii Chatillon les Dombes. Parafianie początkowo nieufnie przyjęli księdza z Paryża. Przekonało ich jednak oddanie i pracowitość nowego proboszcza, który własnymi rękami naprawiał i sprzątał kościół. Pewnej niedzieli do księdza Wincentego podszedł jeden z parafian i opowiedział o rodzinie, która pośród moczarów ginęła z głodu i nędzy. Ksiądz Wincenty wezwał ludzi do pomocy biednej rodzinie - jeszcze tego samego dnia setki ludzi ruszyło na pomoc opuszczonym.
Ksiądz Wincenty był człowiekiem czynu - z niedzielnych dobroczyńców stworzył grupy, które wcielały w czyn dobre intencje. W ten sposób powstało Stowarzyszenie Pań Miłosierdzia. W 1617 Stowarzyszenie uzyskało aprobatę władz diecezji. W niecałe dwa tygodnie później ks. Wincenty wrócił do Paryża i we wsi Villepreux założył kolejne Stowarzyszenie Miłosierdzia. Około roku 1626 powstało Bractwo Księży Misjonarzy, dzięki wspomnianej wcześniej rodzinie de Gondi. Przeznaczyli oni dużą jak na tamte czasy sumę piętnastu tysięcy liwrów na rechrystianizowanie podległych im chłopów (w tamtych czasach za kazania trzeba było płacić). Rodzina de Gondi poprosiła o pomoc w katechezach jezuitów i oratorian, jednak zakonnicy nie widzieli celu w nauczaniu biednych chłopów. Drugiego marca 1624 r. ks. Wincenty objął w posiadanie kolegium studenckie des Bons Enfants. To właśnie tam odbywały się pierwsze nauki dla ubogich wieśniaków. Do Wincentego przyłączyło się kilku księży, którzy byli pierwszymi braćmi w tworzącym się dopiero "Bractwie Księży Misjonarzy". Od września 1626 r. "Bractwo" przekształcono urzędowo w zgromadzenie zakonne. Dzięki staraniom księdza Doucoudray wysłanemu specjalnie do Rzymu, dwunastego stycznia 1632 r. papież Urban VIII zatwierdził Zgromadzenie bullą Salvatoris nostri. W tym samym czasie ks. Wincentemu zostaje ofiarowany zrujnowany budynek nieużywanego szpitala dla trędowatych. Mieszkający w szpitalu Księża Misjonarze zostali nazwani przez lud Lazarystami (od nazwy partona szpitala, św. Łazarza (Saint-Lazare). Nazwy tej używa się dziś na terenie Francji i Włoch. Początkowo Księża Misjonarze zajmowali się głoszeniem Ewangelii w wiejskich parafiach, uczeniem dzieci katechizmu oraz pomaganiem proboszczom, nie pobierając za to żadnych opłat. Ksiądz Wincenty w ogromnym stopniu przyczynił się także do poprawy stanu duchowieństwa. Jako pierwszy zorganizował rekolekcje dla przygotowujących się do święceń i zebrania kształtujące kler. Celem rekolekcji było zbadanie czy klerycy rzeczywiście mają powołanie. Od szesnastego lipca 1633 r. ks. Wincenty zaczął organizować tzw. Konferencje Wtorkowe. Były to konferencje przeznaczone dla księży diecezjalnych. Ich tematem były cnoty chrześcijańskie, obowiązki duchowieństwa i godności oraz funkcje kościelne. Ks. Wincenty jako jeden z pierwszych rozpoczął także rekolekcje zamknięte dla ludzi świeckich - zarówno biednych jak i bogatych. Za namową różnych księży i biskupów (w tym samego kardynała Richelieu) kolegium des Bons Enfants stało się seminarium duchownym. Ks. Wincenty oddzielił seminarium dla dorosłych (mieściło się ono w kolegium des Bons Enfants) od seminarium dla młodszych (umieszczone w bocznym budynku szpitala Saint-Lazare), tzw. małego seminarium. Postanowił także, że chłopcy uczący się w tej szkole nie będą zobowiązani do przyjęcia stanu kapłańskiego.
W listopadzie 1633 r. dzięki staraniom ks. Wincentego i Ludwiki de Marillac (jednej z członkiń Stowarzyszenia) Stowarzyszenie Pań Miłosierdzia stało się Siostrami Miłosierdzia. Projekt ks. Wincentego spotkał się z niezrozumieniem ze strony władz zarówno duchownych, jak i świeckich. Ówczesne powołania kobiece mogły zostać zrealizowane jedynie w jednym z zakonów klauzulowych (klaryski, karmelitanki, dominikanki, benedyktynki) - zamkniętych w swoich klasztorach. Siostry Miłosierdzia początkowo nie były zakonem - mówiąc o nich nie używano słownictwa kojarzącego się ze wspólnotą zakonną, nie wymagano składania żadnych ślubów. Spowodowane to było obawą przed reakcją ze strony wspomnianych wcześniej władz. Lud nadał siostrom nazwę "Szarych Sióstr" ze względu na ich strój: szeroką, szarą suknię, płaszcz tej samej barwy i biały kornet. Od czasów Rewolucji Francuskiej kolor ich szat jest niebieski.Święty Wincenty zmarł dnia dwudziestego siódmego września 1660 roku, mając siedemdziesiąt dziewięć lat. W chwili jego śmierci Siostry Miłosierdzia miały pięćdziesiąt jeden domów, w 1700 r. trzysta domów i ok. jednego tysiąca sióstr. Zajmowały się niechcianymi dziećmi, żebrakami, inwalidami i chorymi, więźniami oraz nieletnimi przestępcami. Dwudziestego pierwszego sierpnia 1729 r. papież Benedykt XIII ogłosił Wincentego a Paulo błogosławionym, a papież Klemens XII kanonizował go szesnastego czerwca w roku 1737. W 1885 r. św. Wincenty został ogłoszony przez papieża Leona XIII patronem dzieł miłosierdzia. Najliczniejsze zgromadzenia, natchnione jego duchowością to między innymi: Konferencje Św. Wincentego a Paulo (ok. dziewięć set tysięcy członków), Międzynarodowe Stowarzyszenie Miłosierdzia (ok. dwadzieścia sześć tysięcy), Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia (ok. dwadzieścia siedem tysięcy). W Polsce dzieła św. Wincentego a Paulo istnieją od ok. trzysta pięćdziesiąt lat. W 1651 r. (jeszcze za życia św. Wincentego) pierwsi misjonarze przyjechali do Warszawy, a w rok później przybyły Siostry Miłosierdzia. Prowadzą oni misje na terenie całej Polski, formację alumnów w seminariach duchownych, duszpasterstwo parafialne oraz pracę charytatywną. Misjonarze objęli opieką także brazylijską i amerykańską polonię. Święty Wincenty a' Paulo jest patronem ubogich i więźniów oraz działań miłosiernych i wszystkich Stowarzyszeń Miłosierdzia działających w Kościele katolickim.
Tekst i foto: Marian Szpak
