W dniu 5 marca br.w krypcie bielskiej katedry odbyły się XXII "Rozmowy poświęcone", ks. Jacka Pędziwiatra z ks. biskupem Piotrem Gregerem, a tematem rozmów było, Wielki Post dlaczego trwa 40 dni i co ma wspólnego z przygotowaniem do Chrztu? oraz co to są skrutynia.
40 dni postu - dokładnie tyle trwa Wielki Post. W Biblii ta liczba pojawia się bardzo często: 40 dni trwał potop, 40 dni przebywał Mojżesz na Synaju przed zawarciem Przymierza przez 40 lat Izrael wędrował do Ziemi Obiecanej, 40 lat trwa panowanie Dawida, prorok Eliasz przez 40 dni wędruje przez pustynię, Jonasz ogłasza 40 dni jako okres nawrócenia i pokuty dla mieszkańców Niniwy, wreszcie przez 40 dni pobytu na pustyni Chrystus przygotowuje się do podjęcia publicznej działalności, rozpoczynając od głoszenia orędzia: „Nawracajcie się”, naucza przez 40 miesięcy, zmartwychwstaje po 40 godzinach, a potem przez 40 dni przebywa z uczniami aż do dnia Wniebowstąpienia.
Jak powiedział ks. biskup Piotr Greger, Wielki Post rozpoczyna się w Środę Popielcową przed I Niedzielą Wielkiego Postu i zgodnie z kalendarzem liturgicznym trwa do Wielkiego Czwartku. Głównym przesłaniem trwającego 40 dni postu jest duchowe przygotowanie do godnego przeżywania świąt Wielkanocnych. Pierwotnie Wielki Post obejmował tylko Wielki Piątek i Wielką Sobotę, od III w. poszczono już przez tydzień, a od IV wieku na pamiątkę czterdziestodniowego postu Jezusa na pustyni został przedłużony do obowiązujących do dziś czterdziestu dni. Rozpoczęcie Wielkiego Postu w Środę Popielcową wzięło się z potrzeby zachowania 40 dni pokutnych. Ponieważ niedziele, jako dni świąteczne są wyłączone z postu, początek przypada właśnie w Środę Popielcową. Wszystkie niedziele Wielkiego Postu mają swoje tradycyjne nazwy i tak pierwsza niedziela to Niedziela Wstępna, a ostatnia, szósta niedziela Wielkiego Postu to niedziela Męki Pańskiej czyli Niedziela Palmowa.
Ks. biskup Piotr powiedział, że zwyczajem związanym ze Środą Popielcową jest posypywanie głów popiołem na znak pokuty. Odbywa się to w trakcie mszy świętej. Tego dnia wielu katolików udaje się na nabożeństwo, co rodzi pytanie, czy Środa Popielcowa to święto nakazane i obowiązkowo trzeba iść do kościoła? Mimo dużej frekwencji na mszach w tym dniu, Popielec to nie święto nakazane, a udział w nabożeństwie tego dnia nie jest obowiązkowy. W Środę Popielcową nie trzeba iść do kościoła – jeśli nie pójdziemy na mszę, nie popełniamy grzechu.
Natomiast skrutynia w czasach starożytności chrześcijańskiej, okres Wielkiego Postu (oprócz charakteru pokutnego) stanowił etap bezpośredniego przygotowania katechumenów do przyjęcia sakramentu chrztu świętego, którego udzielano podczas celebracji Wigilii Paschalnej. W trzecią, czwartą i piątą niedzielę Wielkiego Postu wybrani, a więc ci, którzy w czasie uroczystości paschalnych mają przyjąć sakrament chrztu, uczestniczą w obrzędach zwanych skrutyniami. Nazwa tych obrzędów pochodzi od słowa scrutare, co oznacza przenikać, badać. Skrutynia są to specjalne modlitwy mające na celu przygotowanie serca i umysłu wybranych, aby owocnie mogli przystąpić do sakramentów wtajemniczenia. Odbywają się one w czasie niedzielnej Eucharystii po homilii i mocno nawiązują do czytanej Ewangelii. W te trzy niedziele Wielkiego Postu możemy usłyszeć opisy spotkania Jezusa z Samarytanką, uzdrowienia niewidomego od urodzenia oraz wskrzeszenia Łazarza.
Popielec to także początek Wielkiego Postu, który przygotowuje katolików do świąt Wielkanocnych. To czas pokuty i nawrócenia. Zalecany jest post, jałmużna i modlitwa. Wierni gromadzą się na wielkopostnych nabożeństwach. W kościołach odprawiana jest Droga Krzyżowa i Gorzkie Żale. Tradycją są też wielkopostne rekolekcje.
Na zakończenie "Rozmów poświęconych" ks. biskup Piotr udzielił zebranym apostolskiego błogosławieństwa.
Następne " Rozmowy poświęcone" odbędą się 2 kwietnia br.
Tekst i foto: Marian Szpak
Tekst i foto: Marian Szpak
