Wieczorem rozpoczynają się obchody Wigilii Paschalnej — w myśl przepisów liturgicznych jej ceremonie należą już jednak do Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Kończy się adoracja przy Grobie Pańskim. Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do tabernakulum, a umieszczaną w niektórych grobach figurę Chrystusa zdjętego z krzyża należy przykryć białym płótnem; obok pojawia się posąg Chrystusa zmartwychwstałego.
Uroczystością Wigilii Paschalnej w bielskiej katedrze przewodniczył ks. biskup Roman Pindel wraz z księżmi: Markiem Studenskim, Piotrem Górą, Piotrem Hoffmannem, Stanisławem Sojką i Szczepanem Kobielusem.
W kościele gasną światła, bo wigilia jest oczekiwaniem na zmartwychwstanie Chrystusa. Bogata liturgia Wigilii Paschalnej, stanowiącej centralny fragment Triduum, składa się z czterech części. Obchody zmartwychwstania Jezusa Chrystusa rozpoczynają się po zapadnięciu zmroku. Tym silniejszą wymowę zyskuje obrzęd tzw. liturgii światła. Przed kościołem rozpala się ognisko, którego płomienie zostają poświęcone przez kapłana. Kapłan przygotowuje świecę paschalną, tzw. paschał, którą odpala od ogniska. Owo przygotowanie polega na wyżłobieniu znaku krzyża oraz liter Alfa i Omega na świecy, umieszczeniu na niej pięciu ozdobnych czerwonych gwoździ jako symbolu ran Chrystusa oraz cyfry bieżącego roku na polach między ramionami krzyża.
Następnie od poświęconego ognia zapala się paschał, symbolizujący Chrystusa, czyli Światłość świata, co ma uzmysławiać, że dokonała się Pascha, przejście z mroku do jasności, ze śmierci do życia.
W uroczystej procesji paschał zostaje wniesiony do świątyni i umieszczony w ozdobnym świeczniku. Po trzykrotnym śpiewie kapłana: "Światło Chrystusa" i odpowiedzi wiernych: "Bogu niech będą dzięki" — zgromadzeni mogą zapalić swoje świece. Liturgia światła kończy się odśpiewaniem tzw. Orędzia Paschalnego, czyli modlitwy dziękczynno- uwielbiającej, która wysławia łaskę zbawienia.
Liturgia słowa Wigilii Paschalnej jest wyjątkowo rozbudowana. W pełnej wersji składa się ona z dziewięciu czytań, przeplatanych psalmami i modlitwą. Pierwsze siedem czytań pochodzi ze Starego Testamentu. Przypominają one ważne momenty w całej historii zbawienia - opis stworzenia świata, zachowanie Abrahama, od którego Bóg zażądał ofiary z syna, oraz przejście przez Morze Czerwone. O wielkiej miłości Boga, zawarciu przymierza i skuteczności słowa Bożego mówią urywki Księgi proroka Izajasza. Fragment Księgi Barucha zawiera pouczenia, których respektowanie zapewnia pokój na wieki. Cykl czytań starotestamentowych kończy się bożą obietnicą oczyszczenia i przemiany człowieka.
W tym momencie zapala się światła na ołtarzu, uderza się w dzwony, a celebrans intonuje hymn "Chwała na wysokości Bogu". Po nim następuje czytanie z Listu św. Pawła do Rzymian, który mówi o tym, że chrzest zapewnia wiernym uczestnictwo w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa. Po radosnym Alleluja, odśpiewanym po raz pierwszy od 40 dni, czytany jest tekst Ewangelii o pustym grobie.
Po odczytanej Ewangelii homilię wygłosił ks. biskup Roman, który podkreślił,że każda Eucharystia, uobecniająca Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie Jezusa, daje nam dostęp do tych owoców Paschy Jezusa, pomocnych człowiekowi każdego dnia. „W ten sposób coraz bardziej postępujemy w naszej drodze za Jezusem, który jest Naszą Paschą, by umocnieni słowem i łaską Eucharystii przybliżać się do naszej ojczyzny, do domu Ojca”
„Dziś też, bardziej niż niegdyś ocaleni nad Morzem Czerwonym, winniśmy wyznawać zwycięstwo Boga nad naszym wrogiem, ogłaszając zmartwychwstanie naszego Zbawiciela. Patrząc wstecz na zwycięstwo nad naszą słabością, na przebaczenie grzechów i na odzyskaną nadzieję, podnieśmy głowy ku Temu, który przecież w Zmartwychwstaniu dowiódł swojej potęgi i chwały” – stwierdził ks. biskup Roman, zachęcając by dziękować Chrystusowi za to, że „nie tylko raz zwyciężył zdeptawszy grzech i śmierć, ale i codziennie zwycięża nad wszystkim, co nas zniewala, przeraża, poniża i może zniechęcać do podążania dalej za Nim”. „Niech wiara w zwycięstwo Zmartwychwstałego dozna w tym dniu umocnienia i da nam ufność i radość z bycia Dzieckiem Bożym i uczniem Chrystusa. Niech też uzdolni nas do dawania świadectwa o Tym, który za nas i dla nas pokonał śmierć i zmartwychwstał.”
Kolejna, trzecia część uroczystości Wigilii Paschalnej, poświęcona jest tajemnicy sakramentu chrztu. Liturgię chrzcielną poprzedza odśpiewanie Litanii do Wszystkich Świętych, która podkreśla jedność Kościoła. Celebrans poświęca wodę chrzcielną — tradycja zaleca, aby dokonało się to przy włożeniu paschału do naczynia z wodą; tekst błogosławieństwa przypomina odradzającą moc wody. Teraz dokonać można obrzędów chrztu — pierwotny Kościół udzielał tego sakramentu tylko w czasie Wigilii Paschalnej.
Wszyscy zgromadzeni w świątyni odnawiają przyrzeczenia chrzcielne: wyznają swą wiarę i wyrzekają się szatana. Zostają oni również pokropieni wodą święconą. Liturgię chrzcielną kończy modlitwa wiernych.
Przebieg liturgii eucharystycznej nie odbiega w swym zasadniczym kształcie od normalnej mszy świętej. Uroczystości Wigilii Paschalnej kończą się komunią świętą i uroczystym błogosławieństwem. Słowa rozesłania wzbogaca się o dwukrotne Alleluja. Ostatnim akcentem była procesja rezurekcyjna, która w warunkach epidemicznych odbyła się wewnątrz katedry.
Na zakończenie Wigilii Paschalnej ks. biskup Roman Najświętszym Sakramentem udzielił zebranym uroczystego błogosławieństwa.
Tekst i foto: Marian Szpak