W Dzień Zaduszny 2 listopada br. w bielskiej Kaplicy Zamkowej pw. św. Anny została odprawiona Msza święta pamięci zmarłych bielskich książąt Sułkowskich. Mszę świętą koncelebrował ks. Antoni Młoczek – proboszcz bielskiej katedry pw. św. Mikołaja wraz z ks. Antonim Klemensem – proboszczem seniorem parafii św. Józefa w Chorzowie. Ze względu na obowiązujące w Muzeum ograniczenia sanitarne w Mszy świętej uczestniczyło parę osób – przyjaciele książąt Sułkowskich oraz pracownicy muzeum.

Kaplica została dobudowana do głównej bryły zamku w latach 1853-1855 w miejscu wcześniejszej kaplicy, zniszczonej przez pożar w 1836r. Prawdopodobny projekt kaplicy jest dziełem bielskiego architekta Juliusza Appelta. Budowę rozpoczął książę Ludwik Sułkowski dla upamiętnienia swojej żony Anny baronowej von Dietrich, zmarłej w 1853 r. Kaplica stała się w następnych latach miejscem pochówków właścicieli zamku, należącego do książąt Sułkowskich.

Po II wojnie światowej kaplica przechodziła różne koleje losu, dopiero w 1998 roku prawnym właścicielem obiektu stało się bielskie muzeum funkcjonujące w zamku od zakończenia wojny. Od tego momentu rozpoczęły się długoletnie prace badawcze, konserwatorskie i archeologiczne, mające na celu przywrócenie obiektowi dawnej świetności. W latach 2019–2020 przeprowadzono inwentaryzację i prace porządkowe w kryptach, oraz prace archeologiczne pod poziomem posadzki. Dzięki pozyskanym przez Muzeum środkom finansowym z Marszałkowskiego Budżetu Obywatelskiego Województwa Śląskiego w maju 2020 roku ruszyły prace remontowe we wnętrzu kaplicy, które zakończono w lutym 2021 roku.

W miejscu niegdysiejszego ołtarza wykonano nowoczesną formę retabulum z tafli matowego szkła, na którym zawieszono zachowany obraz ze św. Anną. Powyżej, w okulusie, nawiązując do istniejącego tu niegdyś witraża z Trójcą Świętą, zainstalowano współczesną kompozycję, ukazującą zstępującą Gołębicę na tle trójkąta Opatrzności Bożej. Na ścianie północnej odkryto zamurowane przez półwiecze oratorium, przywracając mu komunikację z salami pierwszego piętra. Poniżej zawieszono osiemnastowieczny obraz ze sceną Ukrzyżowania, pochodzący z kościoła ewangelickiego w Białej oraz, nawiązując do bogatej przeszłości protestanckiej miasta i zamku, ustawiono zabytkowe płyty nagrobne ewangelików:

Jerzego Centnera ,Marii Elżbiety Seeliger, a pomiędzy nimi wyeksponowano fragment zniszczonej w 1945 roku płyty zamykającej pierwotnie najstarszą kryptę książęcą. Na posadzce kaplicy położono płyty piaskowcowe nawiązujące do pierwotnych z zachowanym w części ołtarzowej świadkiem. Miejsca istniejących pochówków zaznaczono za pomocą napisów epitafijnych wykonanych metodą metalowej inkrustacji w kamieniu. Na wprost wejścia, ponad okulusem z herbem, zawieszono tablice epitafijne, upamiętniające znaczniejszych członków rodziny książęcej, których groby nie przetrwały do współczesności. W murach kaplicy miejsce wiecznego spoczynku znaleźli przedstawiciele książęcego rodu Sułkowskich: Aleksander Antoni Sułkowski, Maria Antonia Sułkowska de domo Gemperle, Ludwik Sułkowski (VI książę bielski ), Ludwik Sułkowski, Alfred Sułkowski, Aleksander Edward Sułkowski, Maria Teresa Sułkowska de domo baronówna Moser von Ebreichsdorf, Aleksander Józef Sułkowski (Wiedeń 1940–Wiedeń 2020) X książę bielski.

Ze względu na remont otoczenia Zamku Książąt Sułkowskich kaplicę można oglądać z empory od strony ekspozycji stałej w zamku.

Tekst i foto: Marian Szpak