Do niezwykłych zagadek dla historyków sztuki została zaliczona bielska zabytkowa świątynia pw. Opatrzności Bożej. Dotychczasowe wyniki badania jej historii zaprezentowane zostały przez dr Ewę Janoszek – prezesa Bielsko-Bialskiego Towarzystwa Historycznego na bogato ilustrowanym wykładzie Akademickiego Forum Humanistycznego w ATH jaki odbył się 12 stycznia br. w kampusie ATH w Bielsku-Białej.

Dla Gwiazdki Cieszyńskiej dr Ewa Janoszek tak przedstawiła stan wiedzy o świątyni Opatrzności Bożej:

Jedną z bardziej zagadkowych budowli w Bielsku-Białej okazuje się być kościół pw. Opatrzności Bożej, będący najbardziej reprezentacyjną świątynią w mieście. Oczywiście znana jest jego historia, którą jeszcze w 90-tych latach XX wieku zajmowała się Komisja Historyczna Parafii Opatrzności Bożej, wydając publikacje źródłowe i wyniki swoich badań. Cennym źródłem jest także wydana w 1996 roku „Historia Misji Towarzystwa Jezusowego w Białej”, opisująca fakty towarzyszące powstaniu bialskiej świątyni. Czego więc dotyczy wspomniana zagadkowość? Najwięcej pytań, pozostających na razie bez jednoznacznej odpowiedzi, rodzi artystyczna strona budowli, począwszy od osoby architekta, poprzez atrybucję warsztatów z którego pochodzi rokokowe wyposażenie, artystów wykonujących obrazy ołtarzowe, skończywszy na kwestii tzw. wędrówki dzieł sztuki pomiędzy różnymi świątyniami. Dla historyka sztuki pytania te związane są koniecznością dogłębnego zbadania źródeł z czasu powstawania budowli, jak i tych późniejszych, dokumentujących zakupy bądź fundacje poszczególnych obrazów, rzeźb, ołtarzy i innych cennych przedmiotów z wyposażenia kościoła. Dla przybliżenia tych kwestii można zadać niektóre z pytań, np. skąd pochodził, jakie obiekty – i gdzie, wykonał jeszcze Jan Jerzy Polaczek, wymieniany w źródłach jako architekt świątyni? Czy był on autorem planów czy tylko adaptował tzw. projekt typowy? Z jakiego warsztatu pochodzi rokokowa ambona (wzorowana na tej z krakowskiego kościoła św. Andrzeja), chrzcielnica i rzeźby ołtarzowe? Czy należy łączyć je z którąś z pracowni krakowskich czy też może z artystami z terenów dzisiejszych Czech? Kto jest autorem obrazów ołtarzowych (dziś wiszących na emporach), niewątpliwie dobrej klasy artystycznej? To samo pytanie dotyczy malowidła w ołtarzu głównym. Które z rzeźb znajdujących się obecnie w kościele w Hałcnowie pochodzą z dawnego rokokowego wyposażenia bialskich ołtarzy? To tylko niektóre z kwestii, które wymagają wyjaśnienia. Warto przy tej okazji dodać, że kościół Opatrzności Bożej nie ma jak dotąd swojej gruntownej monografii, na którą budowla ta w największej mierze zasługuje.

Kolejny wykład w ramach AFH odbywającego się pod patronatem dziekana Wydziału Humanistyczno-Społecznego ATH prof. dr hab. Marka Bernackiego już w lutym. Organizatorzy zapraszają.

Tekst i fotografie: Urszula i Andrzej Omylińscy