Melchior Grodziecki urodził się w Cieszynie w 1582 lub 1584 roku. Wywodził się z polsko-śląskiej rodziny szlacheckiej Grodzieckich (też Grodeckich) herbem Radwan. Jego dziad Maciej Grodziecki, żonaty z Heleną Starowieyską, był kasztelanem cieszyńskim i założycielem wsi Grodziec na Śląsku, w której mieszkała rodzina przyszłego świętego. Ojciec Melchiora, Henryk Grodziecki, wybudował w Grodźcu zamek. Bardzo niewiele wiadomo na temat losów rodziny, poza tym, że odgrywała istotną rolę w życiu polityczno-religijnym Śląska i Moraw oraz, oparłszy się germanizacji, zachowała polskie tradycje. Dokumenty i księgi kościelne z XVI wieku zaginęły wskutek wojen religijnych, które toczyły się w tym regionie. Brat ojca, ksiądz Jan Grodziecki, bliski przyjaciel i współpracownik Stanisława Hozjusza, brał udział w Soborze Trydenckim, otrzymał sakrę biskupią i korespondował z cesarzem Maksymilianem II. Duchownym katolickim był również drugi stryj Melchiora, Wacław, dziekan kolegiaty brneńskiej, a zarazem kanonik ołumuniecki i wrocławski.

Melchior Grodziecki pierwsze nauki pobierał prawdopodobnie w rodzinnym domu. Następnie uczył się w wiedeńskim kolegium jezuickim. Uczył się tam przede wszystkim języka łacińskiego i literatury rzymskiej, natomiast w mniejszym wymiarze – języka greckiego i innych przedmiotów. Wówczas poznał swego przyszłego towarzysza męczeństwa, Stefana Pongracza. W liście z 1602 roku pisał do rodziców, iż „spotkało go wielkie szczęście”, gdyż został przyjęty do sodalicji mariańskiej, która byłą religijną organizacją międzyklasową przeznaczoną dla najpilniejszych i najbardziej wyrobionych moralnie uczniów. Ukończywszy w 1603 roku kolegium jezuickie w Wiedniu, dwudziestego drugiego maja tegoż roku wstąpił do Towarzystwa Jezusowego i rozpoczął nowicjat w Brnie. Nowicjusze byli uczeni całkowitego poświęcenia dla sprawy Kościoła. Dwa lata później, dwudziestego drugiego maja 1605 roku, Melchior Grodziecki złożył śluby zakonne ubóstwa, czystości i posłuszeństwa.

Po złożeniu ślubów, Melchior Grodziecki przez rok uczył w kolegium jezuickim w Brnie w latach 1605–1606, a następnie w kolegium jezuickim w Kłodzku w latach 1606–1607. Przez rok, w okresie 1607–1608, uczył się w seminarium nauczycielskim w Budziejowicach, aby móc wykładać w klasach wyższych. W 1608 powrócił do nauczania w kłodzkim kolegium jezuickim. W 1608 roku Melchior Grodziecki udał się na studia; zgłębiał retorykę w Neuhaus oraz logikę w Pradze. Uczył się także gramatyki w Brnie, Neuhaus oraz w Kłodzku. Na drugim roku filozofii, z braku dostatecznej wiedzy i zdolności spekulatywnych, przerwał naukę i został skierowany na dwuletnie studium teologii moralnej, aby móc podjąć pracę duszpasterską. Teologię moralną oraz polemiczną studiował w latach 1612–1614. Prawdopodobnie w czasie swej edukacji akademickiej kształcił się również muzycznie. W 1614 roku w Pradze przyjął święcenia kapłańskie i do 1618 roku pracował jako kaznodzieja. Katechizował, głosił w praskich kościołach oraz we wsi Kopanina kazania w języku czeskim (którego nauczył się w brneńskim nowicjacie) i spowiadał. Jednocześnie od 1616 roku kierował orkiestrą praskiej bursy ubogich studentów przygotowujących się do stanu kapłańskiego. Od sierpnia do grudnia 1618 roku Melchior Grodziecki po raz trzeci przebywał w Brnie. Po wybuchu wojny trzydziestoletniej, w czerwcu 1618 roku jezuici zostali wygnani z Czech, natomiast w niecały rok później również z Moraw. Gdy jezuici, wśród których znajdował się Melchior Grodziecki, opuścili Brno, w mieście wybuchł pożar. Zostali sprowadzeni z powrotem i zaaresztowani pod zarzutem podpalenia. Po kilku dniach zostali wypuszczeni i rozeszli się w różne strony, Melchior Grodziecki podążył na Słowację do Humenném. Tam, szesnastego czerwca 1619 roku, złożył wieczyste śluby zakonne na ręce ks. Aleksandra Doboksy, rektora kolegium jezuickiego. W 1619 roku, na prośbę gubernatora miasta Andrzeja Doczy, został posłany do Koszyc w charakterze kapelana wojskowego dla wojsk cesarskich stacjonujących w Koszycach oraz dla katolików węgierskich mieszkających w mieście.

Gdy Koszyce zostały zajęte przez Jerzego Rakoczego na rozkaz władcy Siedmiogrodu, Gabora Bethlena, Grodziecki został uwięziony wraz z Markiem Kriżem i Stefanem Pongraczem pod zarzutem podżegania katolików przeciwko protestantom. Wszyscy trzej zostali poddani trwającym całą noc okrutnym torturom. Melchior Grodziecki, odmówiwszy wyparcia się wiary katolickiej i przyjęcia kalwińskiej, został ścięty toporem. Okaleczone, rozczłonkowane ciała zostały nad ranem wrzucone do dołu kloacznego. Zbrodnia wywołała oburzenie czeskich protestantów. Po naradzie rady miejskiej, zwłoki zostały przeniesione w inne miejsce i przysypane gruzem.

Dopiero po klęsce Rakoczego ciało męczennika wydano katolikom. Po negocjacjach z posłem Ferdynanda II, Zygmuntem Forgácsem, Bethlen pozwolił potajemnie zabrać zwłoki Melchiora Grodzieckiego. W marcu 1620 roku, żona Forgácsa, hrabina Katarzyna Pálffy, wywiozła je do Nižnej Šebastovej pod Preszowem, gdzie zostały uroczyście złożone w kościele franciszkańskim, a następnie w nowo wybudowanym kościele p w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Hertníku koło Bardejowa. Stamtąd przeniesiono je w 1635 roku do tyrnawskiego klasztoru św. Klary. W 1784 roku szczątki trafiły do tyrnawskiego klasztoru sióstr urszulanek i tam znajdują się po dzień dzisiejszy. Melchior Grodziecki został beatyfikowany piętnastego stycznia 1905 roku przez Piusa X w kościele św. Piotra i Pawła w Rzymie. W Cieszynie odbyła się trzydniowa uroczystość w dniach dwunastego do piętnastego października 1905 roku, w której wzięli udział profesorowie i uczniowie Sodalicji Mariańskich, a także wszystkie stany i organizacje śląskie. Kanonizowany został drugiego lipca 1995 r. przez papieża Jana Paweła II w czasie odprawianej na koszyckim lotnisku mszy świętej.

W homilii podczas Mszy świętej kanonizacyjnej nasz święty papież Jan Paweł II mówił: " Dzisiaj wspominamy z wdzięcznością i podziwem tych trzech odważnych świadków Ewangelii. W godzinie próby wytrwali oni w obliczu pokus i tortur i woleli raczej umrzeć niż zaprzeć się wiary i wierności Chrystusowi i Kościołowi. To ich najwyższe świadectwo jaśnieje przed nami jako świetlany przykład ewangelicznej wytrwałości, który powinniśmy mieć przed oczyma, gdy stajemy wobec trudnych i ryzykownych wyborów, jakich nie brak także dzisiaj". Święty Melchior Grodziecki jest patronem archidiecezji katowickiej.

Tekst i foto: Marian Szpak