W dniu szóstego marca br. w bielskiej katedrze odbyły się już dwunaste "Rozmowy poświęcone". Tematem "Rozmów poświęconych" dziennikarza KAI Roberta Karpa z ks. biskupem Piotrem Gregerem były naczynia liturgiczne jak puszka na komunikanty, monstrancja, ampułki czy bursa, używana przez kapłana podczas odwiedzin w domu chorego.
Po raz pierwszy "Rozmowy poświęcone" odbyły się w katedralnej krypcie. Puszka w liturgii chrześcijańskiej naczynie na konsekrowane komunikanty. Może mieć formę kielicha z wieczkiem, wówczas służy do przechowywania komunikantów i rozdzielania Komunii innym uczestnikom mszy. Puszka w takiej formie nazywana jest cyborium. Współczesne katolickie przepisy liturgiczne wymagają, by puszki wykonane były z trwałych i niekorodujących metali szlachetnych i by przynajmniej w swym wnętrzu były pozłacane. Dopuszczalne jest jednak stosowanie innych materiałów, które, w zależności od lokalnych obyczajów, uznawane są za trwałe i szlachetne. Monstrancja - naczynie liturgiczne służące w liturgii katolickiej do umieszczania w nim konsekrowanej hostii, celem wystawiania na ołtarz podczas nabożeństw, adoracji, błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem oraz w czasie procesji teoforycznej. Monstrancja składa się z stopy, trzonu z nodusem oraz otoczonego tzw. glorią reservaculum (repozytorium na hostię) z melchizedekiem. Na zwieńczeniu znajduje się najczęściej krzyż. Św. Karol Boromeusz zalecał umieszczanie figury Chrystusa Zmartwychwstałego.
W naszej wierze katolickiej konsekrowana hostia jest uobecnieniem Jezusa Chrystusa, Boga-Człowieka. Wraz z rozpowszechnieniem kultu Bożego Ciała ukształtowała się forma naczynia do prezentacji Najświętszego Sakramentu. Monstrancje wykonywano ze złota (lub pozłacane) lub innych cennych surowców, często są dziełami złotnictwa. W dobie późnego średniowiecza monstrancje przybierały formę stylizowanej, wieżowej kapliczki będącej swego rodzaju świątynią Chrystusa (wtedy hostię umieszcza się często w miejscu serca), w nowożytności rozpowszechniła się forma solaryczna – w formie promienistej glorii, w którego centrum umieszczona jest hostia. Na początku adoracji duchowny wyjmuje z tabernakulum kustodię z hostią i umieszcza ją za pomocą specjalnego uchwytu zwanego melchizedekiem w monstrancji. Gdy adoracja się kończy, celebrans (kapłan lub diakon) błogosławi wiernych i po zakończeniu adoracji wykonuje te same czynności chowając Najświętszy Sakrament do tabernakulum.Historia monstrancji ma ona długą, wielowiekową tradycję, sięgającą XIII wieku oraz belgijskiej miejscowości Liège. Następnie, tradycja umieszczania hostii w monstrancji przeszła do diecezji niemieckich. Kiedy to jedenastego sierpnia 1264r. papież Urban IV wprowadził święto Bożego Ciała, monstrancja zaczęła pełnić kluczową funkcję w liturgii tej uroczystości oraz rozpowszechniła się w całym kościele.
Ampułki – w chrześcijaństwie naczynia liturgiczne, w których przechowywane jest wino lub woda. Używane obecnie w liturgii podczas przygotowania darów, gdy kapłan wlewa do kielicha wino i wodę, a następnie obmywa palce swoich dłoni (lavabo). Ampułek używa się również do puryfikacji kielicha, puszek i pateny.
Bursa – w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego sztywna torebka służąca do przechowywania złożonego korporału, która powinna być wykonana z tego samego materiału co ornat. W zwyczajnej formie rytu rzymskiego służy do przechowywania pateny komunijnej lub jako koperta ze sztywnego materiału, w której kapłan, diakon, akolita lub inny upoważniony szafarz Komunii Świętej zanosi ją do chorych. Jest wtedy zawieszana na szyi i w miarę możliwości winna być podtrzymywana przy piersi oraz widoczna dla przechodzących obok szafarza, by mogli oni oddać cześć niesionemu Ciału Pańskiemu. Konsekrowane hostie są chowane do cyborium, ten zaś owijany korporałem, a całość umieszczana w bursie. Niosący Komunię świętą nie powinien rozmawiać w czasie drogi, ale trwać w modlitewnym skupieniu.
W czasie spotkania ks.biskup Piotr szczególną uwagę poświęcił zagadnieniom związanym z zasadami udzielania Komunii świętej pod obiema postaciami. Wyjaśnił również, ile razy można przystąpić do Komunii świętej tego samego dnia. Osobnym punktem rozważań ks. biskupa Piotra była kwestia materii chleba i wina do ważności Eucharystii.Przypomniał, że w 2017 roku przy Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski powołano specjalny, trzyosobowy zespół ds. weryfikacji materii Eucharystii. Zadaniem komisji jest opiniowanie dokumentów od producentów i dostawców wina mszalnego oraz chleba do celebracji Eucharystii. Chodzi o jednoznaczne stwierdzenie, czy proponowane przez nich wino oraz komunikanty i hostie zostały przygotowane według obowiązujących norm Kościoła.
Podczas spotkania słuchacze zapoznali się z różnymi formami monstrancji, zobaczyć z bliska puszki na komunikanty, ampułki i zdobione bursy. Spotkanie zakończyło błogosławieństwo apostolskie ks.biskupa Piotra oraz zapowiedź następnej katechezy na dzień trzeciego kwietnia br.
Tekst: Marian Szpak
Foto: Robert Karp
